Imię otrzymał na cześć swojego brata, który rok wcześniej nie przeżył momentu narodzin. Brzemię to bardzo doskwierało Vincentowi, zwłaszcza że matka przez długi czas opłakiwała swego syna pierworodnego, mniejszą uwagę poświęcając jemu samemu. Młody chłopak wzrastał w poczuciu winy, że swoje życie zawdzięcza śmierci innego człowieka.
W wieku 15 lat zakończył swoją edukację. Rysował od dzieciństwa, lecz poważnie z malarstwem zetknął się mając 16 lat w Hadze, gdzie pracował w galerii marszandów Goupil & Cie. Początkowo nawiązywał do artystycznej tradycji holenderskiej, dążąc do wyrażenia walorów przedstawianych przedmiotów poprzez bogactwo gry światła, stosował dosyć ciemną, impastową manierę, typową m.in. dla Fransa Halsa, w tematyce nawiązywał do holenderskiego malarstwa rodzajowego XVII wieku.
Praca[edytuj]
W 1873 Vincent van Gogh został przeniesiony do londyńskiej filii galerii. Tu spotykał swą pierwszą miłość, córkę swoich gospodarzy, Eugenie Loyer. Jednak ona, będąc już zaręczoną, odrzuciła propozycję małżeństwa ze strony Vincenta. Zawód miłosny spowodował pierwszą z jego depresji i załamanie nerwowe, w wyniku czego w 1876 roku stracił pracę w galerii. Były to pierwsze objawy syndromu maniakalno-depresyjnego, który towarzyszył mu przez całe życie.Powołanie artysty
W maju 1877 roku, kontynuując tradycje rodzinne, podjął studia teologiczne na uniwersytecie w Amsterdamie. Chcąc wspierać biednych i prowadzić działalność misyjną, został protestanckim kaznodzieją, jednak ostatecznie komitet ewangelizacji w belgijskim zagłębiu węglowym w Borinage, zgorszony jego nadmiarem gorliwości, udzielił mu nagany i wykluczył go z kościoła protestanckiego. W 1880 wyjechał do Brukseli, gdzie postanowił ostatecznie zostać artystą. Poznał tam Anthona van Rapparda, studenta Akademii Sztuk Pięknych, który nauczył go zasad perspektywy. Przyjaźnił się z nim przez kolejne pięć lat.W 1881, na skutek ciągłych problemów finansowych, van Gogh wrócił do rodziców w Etten-Leur. Tam powstały pierwsze szerzej znane dzieła jego autorstwa, inspirowane twórczością Jeana-François Milleta (np. Siewca). Jego pracę przerwała kolejna nieszczęśliwa miłość do owdowiałej kuzynki Kee Vos (z domu Stricker). Mimo, że ona zdecydowanie go odrzucała, Vincent wyjechał za nią do Amsterdamu.
Nieobliczalne zachowanie Vincenta powodowało częste konflikty. Po burzliwej kłótni na temat planów na przyszłość zerwał kontakty z ojcem i w grudniu 1881 przeniósł się do Hagi (dzięki pomocy swego brata Theo). Uczył się malarstwa u swego kuzyna Antona Mauve. W 1882 związał się z będącą w ciąży prostytutką Sien Hoornik, która została jego modelką. Podczas ich wspólnego pożycia urodził się chłopiec (nie jest to syn Vincenta). Vincent chciał się z nią ożenić, jednak pożycie było pełne problemów i stopniowo odszedł od tego zamiaru. Zarażony chorobą weneryczną musiał się leczyć w szpitalu. Presja i oburzenie ze strony całej rodziny (nawet Theo nie mógł zaakceptować stylu życia brata) powodowała wzrastającą depresję. W tym samym roku powstały pierwsze płótna olejne van Gogha.
Antwerpia
Czekając na wyjazd do brata Theo do Paryża, w listopadzie 1885 Vincent wyjechał do Antwerpii z zamiarem studiowania. Był ciężko chory, cierpiał na syfilis, co objawiało się m.in. gniciem dziąseł, a także porfirię. Van Gogh zrezygnował z nauki, gdyż jego gwałtowna, zbyt indywidualna technika nie zyskała uznania w akademii.Paryż
Van Gogh porzucił studia na akademii i w marcu 1886 przeprowadził się do Paryża, gdzie mieszkał z bratem Theo na Montmartre. Zapisał się do słynnego studia Fernanda Cormona. W tym czasie poznał Emile'a Bernarda, Georges'a Seurata, Paula Signaca i Paula Gauguina. Pod wpływem impresjonistów i grafiki japońskiej jego paleta stała się jaśniejsza, wykorzystywał też wartości dekoracyjne faktury i linii.Arles
Oczekując go intensywnie malował. Gauguin przyjechał do Arles w październiku i zamieszkał razem z Van Goghiem w "Żółtym Domu", w którym przez kolejne tygodnie obaj razem malowali. Między malarzami dochodziło jednak do konfliktów. 23 grudnia po kolejnej gwałtownej kłótni Vincent zagroził przyjacielowi brzytwą i w stanie najwyższego wzburzenia, pod wpływem halucynacji, wracając samotnie do domu, obciął sobie część małżowiny lewego ucha, a następnie wręczył ją w kopercie miejscowej prostytutce, niejakiej Gaby, z którą utrzymywał stosunki. Gaby prosiła go kiedyś, żeby ofiarował jej prezent na gwiazdkę; dodała żartem, że jeśli nie da jej prezentu, niechaj ofiaruje jej własne ucho (na arenie toreador otrzymuje w hołdzie ucho byka). Następnego dnia został znaleziony bliski śmierci i umieszczony w szpitalu Hotel-Dieu w Arles[5]. Tam zajął się nim doktor Félix Rey. Wbrew życzeniom van Gogha Gauguin wezwał z Paryża Theo[6]. Odtąd ataki halucynacji i załamania nerwowe nawiedzały van Gogha coraz częściej, przeplatając się z okresami dobrego samopoczucia i jasności umysłu.
Podróż i osiedlenie się w Arles okazały się być najważniejsze w życiu van Gogha. Tam, gdzie intensywnie świeci słońce, barwy przedmiotów wydają się bardziej czyste i kontrastowe. Van Gogh z całą tego świadomością podążał za światłem. W marcu 1888 w liście do Émile’a Bernarda napisał, że południe Francji przypomina mu Japonię: czyste niebo, jasne kolory, kanały wodne biegnące w poprzek pól, mające kolor szmaragdowozielony lub ciemnoniebieski, jak na japońskich drzeworytach[4]. W Arles ukształtował się w pełni styl malarstwa van Gogha, który charakteryzują intensywne barwy odbijane od przedmiotów i intuicyjnie zestawione kontrastowo, niekiedy z przewagą żółci, gruba faktura i deformacja, traktowane jako środki ekspresji. Powstało w tym czasie wiele jego obrazów, np. Nocna kawiarnia, Taras kawiarni w nocy (wrzesień 1888) a także jedno z najbardziej cenionych przez krytyków dzieł, Słoneczniki.
Saint-Rémy[edytuj]
W lutym 1889 Van Gogh ponownie znalazl się w szpitalu, a policja w wyniku petycji mieszkańców Arles zamknęła "Żółty Dom" i ostemplowała go. W marcu van Gogh z pomocą Paula Signaca siłą wyważył drzwi ”Żółtego Domu” by wejść tam po raz ostatni. Po ślubie Theo w 17 kwietnia podjął się leczenia się w szpitalu psychiatrycznym w St. Remy[6]. Kierownikiem szpitala Saint-Paul-de Mausole w Saint-Rémy był dr. Théophile Peyron, który specjalizował się w chorobach psychicznych podczas praktyki w Marsylii. Podczas badań stwierdził u van Gogha epilepsję[7] (chociaż dziś podejrzewa się, że cierpiał na porfirię).
Obok cyprysów artysta podjął również temat drzew oliwkowych. Namalował 15 obrazów przedstawiających drzewa oliwkowe jako główny motyw; stosował przy tym bogactwo wariacji kolorystycznych, uwarunkowanych porami roku; kiedy drzewa kwitły, używał głównie odcieni błękitnych[9].
 |  |  |  |
Inną grupą obrazów, które van Gogh wówczas namalował, były kopie jego ulubionych mistrzów: Milleta - Siewca, Doré - Spacer więźniów, Delacroix - Pieta i Dobry Samarytanin czy Rembrandta - Wskrzeszenie Łazarza[11].
 |  |  |  |
Auvers-sur-Oise. Śmierć[edytuj]
17 maja 1890 Vincent van Gogh przyjechał do Paryża. Wówczas po raz pierwszy spotkał żonę brata Johannę i ich niedawno narodzonego syna, nazwanego na jego cześć również Vincent Willem. Był zadowolony z tego spotkania i z faktu, że opuścił szpital psychiatryczny. Następnego dnia obaj udali się do Père Tanguy, żeby sprawdzić niesprzedane obrazy Vincenta[12]. Plan przewidywał tygodniowy pobyt Vincenta w Paryżu w celu konsultacji medycznych w klinice doktora Gacheta. W rzeczywistości pobyt trwał 3 dni i 20 maja artysta wyjechał do Auvers-sur-Oise i tam spotkał się z Gachetem w jego domu. Sama miejscowość wywarła na nim pozytywne wrażenie. Szczególnie przypadły mu do gustu stare domy, które wkrótce miały stać się tematem niektórych jego obrazów. Zwiedzając miejscowość zwrócił uwagę na dom Daubigny’ego, malarza, którego podziwiał[13].
Van Gogh znalazł w Auvers-sur-Oise opiekę doktora Paula Gacheta, przyjaciela Camille'a Pissarra, lekarza będącego jednocześnie mecenasem artystów. Gachet był w tym czasie 61-letnim wdowcem. Miał córkę Marguérite (ok. 20 lat) i syna Paula (16 lat). Ich obszerny dom był położony na wzgórzu, a jego ściany zdobiły dzieła impresjonistów: Renoira, Moneta, Pisarro, Cézanne'a i innych. Kontakt ich obu ułatwiał fakt, iż Gachet znał również język holenderski. Obaj wkrótce się zaprzyjaźnili, o czym Vincent nie omieszkał poinformować brata[14]. Gachet umożliwił Van Goghowi wynajęcie pokoju w miejscowej gospodzie za 6 franków dziennie a w niedziele zapraszał go na obiad[15].
Podczas 70-dniowego pobytu w Auvers-sur-Oise van Gogh stworzył ponad 70 dzieł, w ogromnej większości obrazów, z których wiele należy do jego najwybitniejszych. Malował bardzo intensywnie rozpoczynając pracę w plenerze o świcie i przerywając ją jedynie na obiad. Kładł się o godz. 9 wieczorem. Tematem jego obrazów były przeważnie okoliczne pejzaże, namalował poza tym kilka martwych natur[16] oraz portretów, w tym: doktora Gacheta, jego córki, członków rodziny Ravoux[17] oraz portrety małych dzieci. Niektóre obrazy, które namalował w ostatnich tygodniach życia, należą do najsłynniejszych w historii sztuki. Zalicza się do nich Kościół w Auvers i Pole pszenicy z krukami[18].
W lipcu 1890 okazało się, że brat Theo wpadł w tarapaty finansowe i zachorował. 6 lipca Vincent odwiedził go. Być może czując się winnym zaistniałej sytuacji załamał się. Theo tymczasem zawiózł rodzinę do Holandii, do Amsterdamu, gdzie mieszkali rodzice jego żony. Gdy wrócił do Paryża, zdziwił się brakiem wiadomości od Vincenta. 22 lipca napisał do niego list dołączając 50 franków[19].
27 lipca w niedzielne popołudnie Vincent wyszedł, żeby malować, ale nie zjawił się na kolacji u rodziny Ravoux. Wieczorem żona Ravoux spotkała go broczącego krwią. W brzuchu widniała rana. Okazało się, że Vincent postrzelił się z pistoletu, pożyczonego od Gustave’a Ravoux; twierdził, że pożyczył broń, bo chciał postraszyć ptaki na polu. Wezwano doktora Mazéry i doktora Gacheta. Obaj stwierdzili, że rana nie jest zbyt groźna i nie ma potrzeby hospitalizacji[20]. Powiadomiono Theo, który przyjechał nazajutrz. Znalazł on Vincenta w niezłej kondycji. Rozmawiali obaj, przechodząc na holenderski, język ich dzieciństwa. Wieczorem stan Vincenta pogorszył się. Do rany wdała się infekcja. 29 lipca we wtorek, o godz. 1.30 w nocy Vincent van Gogh zmarł[21].
Epilog
Vincent van Gogh często podkreślał, że jego działalność artystyczna była rezultatem partnerstwa, w którym jego brat Theo odgrywał nie mniejszą rolę, niż on sam. Theo bardzo przeżył śmierć brata. Po pogrzebie powrócił do Auvers, by zająć się spuścizną po zmarłym. Podupadł na zdrowiu. Zachorował na nerki. Do tego doszły problemy psychiczne, w następstwie których musiał poddać się leczeniu w szpitalu psychiatrycznym. Wkrótce został zwolniony z pracy. Po wyjściu ze szpitala żona Johanna zabrała go do Holandii, do Utrechtu, gdzie ponownie znalazł się w szpitalu psychiatrycznym. Kilka tygodni później dostał rozległego udaru mózgu i zapadł w stan śpiączki, z której już się nie obudził. Zmarł 25 stycznia 1891, w pół roku po Vincencie. Został najpierw pochowany w Utrechcie, ale w 1914 przeniesiono jego szczątki do Auvers i złożono je w grobie na małym cmentarzu, obok brata Vincenta. Ich grób ozdobiły proste, identyczne w formie kamienie nagrobne.
Willemina, ich najmłodsza siostra, również cierpiała na depresję. Zmarła w odosobnieniu w 1941. Z dwóch pozostałych sióstr Anna Cornelia nigdy nie wybaczyła Vincentowi konfliktu z ojcem, a Elisabeth Huberta nie była z nim w bliskich stosunkach, chociaż napisała książkę poświęconą wspomnieniom Vincenta jako dziecka. Anna i Elisabeth zmarły w latach 30. XX w. Najmłodszy brat, Cornelis zmarł w Afryce Południowej w 1900, mając 33 lata. Matka Anna Cornelia Carbentus van Gogh zmarła w 1907 w wieku 88 lat, przeżywszy wszystkich trzech synów[22].
Podsumowanie
Jego twórczość ujawniła się dosyć późno, bo około dwudziestego siódmego roku życia. Mając lat trzydzieści siedem namalował ostatni obraz w życiu.Trwałym wkładem Vincenta van Gogha we współczesną kulturę jest wynalezienie tzw. "koloru sugestywnego", pozwalającego z dostateczną siłą na wyrażenie emocji twórcy. Artysta zawsze pragnął wyrazić prawdziwe uczucia za pomocą faktury, linii i kontrastu, a jednocześnie z dużą wrażliwością kolorystyczną. "Gdy maluję pejzaż, pragnę aby to był nie jakiś drobnomieszczański smętek, ale coś co wyraża mój ból, cierpienie kogoś, kto nie ma miejsca w społeczeństwie i nigdy go nie będzie miał. Patrząc na wierzby, widzę ich bezpośrednie piękno, muzykę, świeżość, smutek i melancholię i te uczucia wyrażam w indywidualny, a przez to bliski każdemu człowiekowi sposób".
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz